نخ و نقشه فرش و تابلو فرش
لوگو شرکت آرمان
آدرس نخ و نقشه آرمان

آشنایی با دار قالی و چله کشی

برا ی شروع به بافت یک قالی، بعد از آماده شدن طرح و نقش، مهمترین کار آماده کردن دار و چله کشی آن است.

بافت قالی بدون وجود دار ممکن نیست. دار قالی ، پایه ای است که تارها و پودها بر روی آن کشیده می شوند و تا پایان بافت، قالی بر روی آن سوار است و بعد از اتمام بافت ، با قیچی زدن بر ریشه های فرش، آن را از دار جدا کرده و به اصطلاح از دار پایین می آورند.

دستگاه های قالی بافی که اصطلاحاً به آن ها دار نیز گفته می شود عبارتند از چهار چوبه هایی به شکل مستطیل از جنس چوب و یا فلز و سایر متعلقات آن از قبیل پایه ، نیمکت و چرخ دندانه های مربوطه. دستگاه قالیبافی دو نوع است و طرز کار آن ها یک است. اختلاف آنها از لحاظ وضع قرار گرفتن آنهاست یعنی تار آنها یا افقی و روی زمینی (کارگاه زمینی) و یا دیواری (کارگاه داری ) است.

دار قالی

تار در هر دو دستگاه بین دو نورد کشیده شده برای ردیف زدن ، دومیله به نام " گورت" یا شمشه و " بچه گورت" به کار می برند. دار زمینی اغلب توسط چادر نشینان بکار گرفته می شود. در دار زمینی " شمشه" از سه پایه آویزان شده و برای بلند کردن آن بافنده با شاخ قوچی که در اختیار دارد طنابی را که آویزان شده می پیچاند و بدین ترتیب وقتی از ردیف استفاده می کند ، شمشه را بالا نگه می دارد. دار با میخهای چوبی به زمین مهار شده و به آسانی می توان میخها را کند و آن را حمل کرد.

اما معمول ترین دار قالی، دار دیواری است که نورد بالا و نورد پایین میان دو پایه عمودی به نام " پهلو" ( نبارد) قرار دارد. در ایام گذشته، در مرکز ایران به دلیل کمبود چوب، در دو دیوارروبروی هم سوراخی درست می کردند و نوردها را در آن می گذاشتند.

دستگاه های عمودی شامل انواع مختلف زیر می باشند:

دار ثابت

این نوع دار به صورت چهار چوبی است که از اتصال دو تیره محکم و خدنگ به صورت افقی در بالا و پائین و همچنین دو تیر عمودی در طرفین تیرهای افقی تشکیل می شود. تارهای قالیچه و قالی به تناسب ظرافت و عرض فرش مورد نظر در بین تیر بالایی (سردار) و تیر پایینی (زیر دار) کشیده می شوند. کارگر بافنده روی تخته الوار مانندی مقابل دار فرش می نشیند و به تدریج که کار بافت پیشرفت می کند. محل این تخته را بالاتر می برند. در این نوع دار طول فرش اندکی کوچکتر از فاصله تیرهی بالایی و پایینی دستگاه می باشد.

چله کشی یکی از مهمترین مراحل بافت فرش است. در یک بافت تمیز و شسته رفته نقش چله کش (تنه تاب) وارد و مسلط را هرگز نمی توان از کار بافنده با صبر و حوصله آن کم بهاتر شمرد. در امر چله کشی علاوه بر مهارت استاد کار چله کش انتخاب مواد اولیه مرغوب و دار مناسب نیز حائز اهمیت فراوان است. انتظار بیهوده ای است که از یک دار کج و کوله حتی با نظارت چله کش ماهر بتوان فرشی بی عیب و نقص پائین کشید.

دار تبریزی

در این نوع دار نیز تارهای فرش تیرهای بالا و پایین دستگاه را دور می زنند. یکی از ویژگی های این نوع دار این است که به تناسب پیشرفت کار ضمامن بالایی دستگاه کشیده می شود و در نتیجه تارها شل شده و قسمت بافته شده به پشت دار منتقل می شود و بدین گونه جای بافنده تغییر نمی کند و همیشه در همان ارتفاع قبلی مقابل دار قالی می نشیند. از این نوع دارها در تبریز و سایر شهرهای آذربایجان و هم چنین در اراک و قم و همدان و پاره ای از نقاط مرکزی ایران استفاده می کنند.

دار کرمانی

از این نوع دستگاه اولین بار در کرمان استفاده شد و امروزه در برخی دیرگ از شهر های ایران مانند کاشان، نائین، اصفهان استفاده از آن معمول است. مکانیسم بافت در این نوع دار چنین است که قسمت های بافته شده به تدریج به دور تیر پایینی پیچیده می شود در نتیجه با آن می توان فرش هایی با اندازه های بزرگ را بافت. یکی دیگر از قابلیت های این قبیل دستگاه ها این سات که کشش تارها را با آن ها بهتر می توان کنترل کرد و در عوض به علت آن که قسمت های بافته شده به پشت دستگاه منتقل می شود امکان مقایسه نقشه قسمت های بافته شده با نقاط قرینه منتقل شده به پشت دار وجود ندارد.

آماده کردن تار

چله کشی یکی از مهمترین مراحل بافت فرش است. در یک بافت تمیز و شسته رفته نقش چله کش (تنه تاب) وارد و مسلط را هرگز نمی توان از کار بافنده با صبر و حوصله آن کم بهاتر شمرد. در امر چله کشی علاوه بر مهارت استاد کار چله کش انتخاب مواد اولیه مرغوب و دار مناسب نیز حائز اهمیت فراوان است. انتظار بیهوده ای است که از یک دار کج و کوله حتی با نظارت چله کش ماهر بتوان فرشی بی عیب و نقص پائین کشید.

چله کشی مانند طراحی و رنگرزی می تواند یک پیشه مجرد در مجموعه حرفه قالی بافی باشد. تفسیر این کلام این است که یک چله کش الزاماً نباید بافنده باشد. او پس از خاتمه چله کشی می تواند بافت فرش را نیز انجام دهد و یا اینکه به سراغ دار دیگری برای چله کشی برود. کارش تا حدودی دقیق تر و فنی تر از بافنده است. محاسبی است که با آگاهی از نقشه فرش، تعدادتارها و نوع آن ها و طول و عرض فرش را محاسبه نموده و به هنگام بروز اشکالات فنی قادر به یافتن راه حل های مناسب نیز می باشد.

اصولا در مناطقی که قالیبافی بصورت یک حرفه انجام می شود، یک فرد متخصص کار چله کشی است که وی را " چله دوان" یا " چله پیچ" می گویند. در واقع این افراد متخصص چله کشی برای بافت پاچه نیز هستند.

در قالیبافی برای تاربستن یا چله کشی روش دیگری نیز وجود دارد که " تاربند" (چله کش) یا خود قالیباف انجام می دهند. در این روش چله کش ابتدا پله ای گذاشته و روی نورد فوقانی می رود و سر نخ گلوله چله را به آن می بندد و بقیه آن را به سوی شاگردش که در کنار نورد پایینی نشسته می اندازد.

شاگرد نخ را دور نورد پایینی پیچیده و دوباره آن را به سوی همکارش که در نورد بالایی است می اندازد و همیشه دقت می کند که یکبار از جلو و یک دفعه از عقب نخی بگذراند که میان دو ستون چله که در نیمه راه بین دو نورد قرار دارد کشیده شده است.

این کار برای درست کردن چپ و راست است. فاصله میان تارها و کشش نخ را خوب حساب می کنند و این کار را ادامه می دهند تا تعداد نخ مورد نظر بسته شود. سپس " شمشه" یا " گوردرا" که در بالای سر بافنده قرار می گیرد و اصولا نقشه را بعدا در بالای آن قرار می دهند، درست ی کند. بدین ترتیب که نخ محکم پنبه ای دولا به نام " بندگورد" را دور یک چوب افقی و یا در میان نخ چله می پیچانند. پشت گورد چوب افقی دیگری می گذارند که کار " بچه گورت" را انجام می دهد.

طول چله برابر با طول یک قالی بزرگ و یا دو قالیچه است که اغلب جفت جفت آن را می بافند و مقداری نخ چله بین آنها فاصله می گذارند که سر و ته قالیچه ای ریشه (حاشیه) داشته باشدو بتوان ریشه ها را گره زد. نورد پایین را در شکاف پایه عمودی دار قالی فرو کرده و برای سفت کردن چله یک جفت " گوه" (تنگ) در آن فرو می کنند و اگر بخواهند چله را شل کنند این تنگها را بر می دارند.

  • لوگو قیمت منصفانه
  • لوگو ضمانت اصل بودن کالا
  • لوگو بسته بندی مرتب
کلیه طرح های نخ و نقشه کامپیوتری آرمان دارای ضمانت نامه کتبی کیفیت محصول می باشند